ژئوتکستایل‌ها، دسته‌ای از منسوجات فنی هستند که در فرآیندهای عمرانی و راه سازی استفاده می‌شوند. این سازه‌های نساجی هنگامیکه همراه با خاک استفاده شوند، مزایای خاصی مانند زهکشی و یا محافظت از خاک را ارائه می‌کنند. از فواید ژئوتکستایل‌ها می‌توان به ارتقاء فیلتراسیون، تقویت خاک و جداسازی اجزاء آن اشاره کرد. در این مطلب می‌خواهیم مواردی را که هنگام انتخاب ژئوتکستایل مناسب اهمیت پیدا می‌کنند بررسی کنیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.
انواع ژئوتکستایل
به‌طور کلی سه نوع ژئوتکستایل اصلی وجود دارد که بر اساس تکنیک ساخت تقسیم بندی می‌شوند و عبارت‌اند از:
- ژئوتکستایل‌های تاری پودی
- ژئوتکستایل‌های حلقوی
- ژئوتکستایل‌های بی‌بافت
تکنیک تولید ژئوتکستایل‌های تاری پودی و حلقوی، مشابه تکنیک‌های معمول بافت پارچه است. برای تولید ژئوتکستایل‌های بی‌بافت از روش‌های مکانیکی، شیمیایی و حرارتی و یا گاهی اوقات ترکیبی از چند روش همزمان استفاده می‌شود. ضخامت لایه‌هایی که با روش‌های غیرشیمیایی مونتاژ می‌شوند، حدود ۳ میلی‌متر است. همچنین ضخامت لایه‌های ژئوتکستایلی که با ترکیب چند تکنیک مختلف تولید می‌شوند، تقریبا بین ۱ تا ۵ میلی‌متر خواهد بود.
لایه‌های ژئوتکستایل تاری پودی، بسیار قوی و بادوام بوده و برای استفاده در خاک بستر گلخانه‌ها، پارکینگ‌ها و جاده‌هها مناسب هستند. از طرفی ژئوتکستایل‌های بی‌بافت استحکام کششی نسبتا کمتری دارند، اما نفوذ پذیری رطوبت در آن‌ها عالی بوده و باعث بهبود زهکشی در خاک می‌شوند. همچنین در زیر زمین استحکام خود را از دست نداده و بنابراین برای استفاده در جاده‌ها محبوب هستند. ژئوتکستایل‌های حلقوی نسبت به دو نوع دیگر محبوبیت کمتری دارند، اما بسیار انعطاف پذیر و مقرون به صرفه هستند.
مزایای عملی استفاده از ژئوتکستایل‌ها
اگر بخواهید برای کارهای عمرانی از ژئوتکستایل استفاده کنید، بیش از ۴۰۰ انتخاب مختلف خواهید داشت. در نتیجه بهتر است پیش از انتخاب، درباره موارد استفاده بالقوه از این منسوجات فکر کنید و با امکانات استفاده از آن‌ها آشنا شوید. در ادامه بعضی موارد استفاده از این منسوجات را بیان خواهیم کرد.
- یکی از گزینه‌های استفاده از ژئوتکستایل‌ها، بهبود یکپارچگی و روسازی خاک است. زمانیکه در لایه زیر آسفالت رویی خاک از ژئوتکستایل استفاده شود، باعث افزایش استحکام و طول عمر آسفالت در طول زمان می‌شود. استفاده از این تکنیک به ویژه در مناطقی که دارای چرخه‌های ذوب و انجماد مکرر هستند مفید خواهد بود.
- ژئوتکستایل‌ها همچنین می‌توانند مشکلات مربوط به پیری و فرسودگی خاک را کاهش دهند.
- در سواحل از کیسه‌های شن ساخته شده از پارچه‌های ژئوتکستایل برای محافظت از ساختمان‌ها در برابر امواج استفاده می‌کنند. انجام این کار اثرات فرسایش سواحل را کاهش می‌دهد.
- همچنین محققان استرالیایی نشان دادند که چگونه ژئوتکستایل‌ها می‌توانند ساختمان‌های دارای پایه‌های عمیق را از گسیختگی‌های سطحی در هنگام زلزله محافظت کنند. آن‌ها توضیح دادند که تعبیه لایه‌های پارچه ژئوتکستایل در ماسه و شن فشرده باعث ایجاد یک اثر جداسازی شده که باعث می‌شود ساختمان‌ها در برابر شوک‌های مرتبط با زلزله مقاوم‌تر شوند.
- محققان سوئیسی نیز نشان دادند که ژئوتکستایل‌ها سبب کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی می‌شوند. آن‌ها بیان کردند که این منسوجات می‌توانند به عنوان پوشش یخچال‌های طبیعی در سوئیس استفاده شده و در فصول گرم باعث کاهش ۵۰ درصدی سرعت ذوب و یخ شوند. این کاربرد بسیار گران بوده و سالانه حدود ۱.۵ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. همچنین وقتی پارچه ژئوتکستایل خراب شود، آلودگی‌های زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت.
معایب ژئوتکستایل‌ها
علی‌رغم تمام مزایایی که ژئوتکستایل‌ها دارند، استفاده از آن‌ها با محدودیت‌هایی هم همراه است که باید قبل از استفاده از آن‌ها آگاه باشید. برخی از این معایب و محدودیت‌ها عبارت‌اند از:
- گرفتگی و بسته شدن منافذ پارچه ژئوتکستایل
این مسئله به دلیل ساختار تور مانند آن‌ها است. در این حالت موادی مانند رسوبات، جلبک‌ها و غیره درون ساختار قرار گرفته و باعث می‌شوند لایه نتواند مطابق انتظار عمل کند. در نتیجه نیاز به جایگزین کردن خواهد داشت. - پاره شدن و از هم گسیختگی لایه
ممکن است در طول فرایند نصب یا استفاده، لایه ژئوتکستایل به علت‌های مختلف پاره شود که خوشبختانه در چنین مواردی تعمیر آن نسبتا ساده خواهد بود. - مدت زمان ماندگاری پارچه ژئوتکستایل تا حد زیادی به جنس، نوع لایه و محل کاربرد آن بستگی دارد. برخی از آن‌ها فقط چند سال دوام می‌آورند؛ درحالیکه برخی دیگر تا دو دهه قابل استفاده هستند. بنابراین نباید تصور کنید که همه ژئوتکستایل‌ها در طول زمان دوام مشابهی دارند.
- همچنین معایبی در ارتباط با جنس‌های خاصی از ژئوتکستایل‌ها وجود دارد. به‌عنوان مثال پلی پروپیلن به اشعه فرابنفش و دما حساس است و پلی استر در خاک‌های خاص تخریب هیدرولیکی را تجربه می‌کند. بنابراین باید توجه داشته باشید که بنابر محلی که می‌خواهید از آن‌ها استفاده کنید، جنس مناسبی را انتخاب کنید.
سخن پایانی
همانطور که دیدید در این مطلب درباره نکات مربوط به انتخاب ژئوتکستایل مناسب صحبت کردیم. پس از آشنایی با انواع ژئوتکستایل و مزایای آن‌ها می‌توانید با اطمینان بیشتری تصمیم بگیرید. به‌طور کلی ژئوتکستایل‌ها را می‌توان بر اساس تکنولوژی تولید به سه دسته تاری پودی، حلقوی و بی‌بافت تقسیم بندی کرد. این منسوجات مزایا و معایب مختلفی دارند که بنابر کاربرد و محل استفاده لازم است مورد توجه قرار گیرند. اگر به دنیای منسوجات فنی علاقه‌مند هستید، مطالعه این مطلب به شما کمک می‌کند تا با ژئوتکستایل‌ها به عنوان عضوی از این خانواده بزرگ، بیشتر آشنا شوید.
